Türkiye'de son dönemde şehirler arası yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin karıştığı trafik kazalarında gözle görülür bir artış yaşandı. 2023 yılında gerçekleşen 53 bin 570 trafik kazasında 3 bin 593 kişi hayatını kaybetti ve 105 bin kişi yaralandı. Bu kazaların önemli bir kısmı, sürücülerin yolculuk sırasında karşı karşıya kaldığı "yol hipnozu" nedeniyle meydana geldi. Uzmanlar, bu duruma karşı sürücüleri ve otobüs firmalarını dikkatli olmaya çağırıyor.

Sertifika Programlarımızı İncelemek için tıklayın

Yol Hipnozu Nedir?

Yol hipnozu, sürücünün uzun süre boyunca monoton bir yolda araç kullanması sonucu, farkında olmadan bir trans benzeri duruma girmesidir. Bu durumda sürücü, gözü açık halde uyumaya başlar; yolu görür fakat ne gördüğünün farkında değildir. Yol hipnozuna giren sürücüler, reflekslerini kaybeder ve genellikle bu durum kazalarla sonuçlanır.

Kara Yolları Trafik ve Yol Güvenliği Derneği Genel Başkanı Vedat Şahin, yol hipnozunun özellikle uzun yolculuklarda büyük bir tehlike olduğunu vurguluyor. Sürücüler, bu duruma yakalanmamak için uykusuzluktan kaçınmalı ve yorgun hissettiklerinde araç kullanmamalıdır.

Uykusuzluk ve Yorgunluk: Kazaların Başlıca Sebepleri

Otobüs kazalarında en önemli sebeplerden biri uykusuzluk ve yorgunluktur. Uzun yolculuklar, özellikle gece saatlerinde, sürücüler üzerinde büyük bir yorgunluk yaratır. Sürücü, seyahate başlamadan önce yeterince dinlenmemişse, yolculuk sırasında dikkatini toplamakta zorlanır. Bu durum, hız limitlerinin ihlali ve kontrol kaybı gibi ciddi hatalara yol açabilir.

Vedat Şahin, sürücülerin yola çıkmadan önce en az 8 saat uyumaları gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, yola çıkmadan önce ve molalarda tatlı ve karbonhidrat içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınılması gerektiğini belirtiyor. Bu tür yiyecekler uyku halini tetikleyebilir ve sürücünün dikkatini azaltabilir.

Sertifika Programlarımızı İncelemek için tıklayın

Sürücüler İçin Alınması Gereken Önlemler

Yol hipnozu gibi tehlikeli durumların önüne geçmek için sürücülerin eğitimli olması ve yüksek ücretlerle çalıştırılması önemlidir. Otobüs sürücüleri, ileri teknik sürüş eğitimi almalı ve dinlenme saatlerine dikkat etmelidir. Türkiye'de çalışma sürelerinin uzun olması, sürücüleri hata yapmaya daha yatkın hale getirebilir. İşverenlerin, çalıştıracakları sürücüleri iyi seçmeleri ve yaş kriterlerine dikkat etmeleri gerekir.

Şahin, özellikle 50-60 yaş üstü sürücülerin dikkatinin, 30-40 yaşlarındaki sürücülere göre daha az olduğunu belirterek, sürücülerin orta yaşlı ve deneyimli insanlardan seçilmesinin önemine vurgu yapıyor. Ayrıca, yola çıktıktan sonra her 4,5 saatte bir 45 dakika mola verilmesi gerektiğini belirtiyor. Bu süre, takometre cihazlarıyla da ölçülmekte ve sürücünün uyması gereken bir kural olarak öne çıkmaktadır.

Molalarda Hareket Edin

Molalar sırasında sürücülerin oturarak zaman geçirmemeleri gerektiği de önemli bir nokta olarak karşımıza çıkıyor. Uzun süre araç kullanmanın yarattığı uyuşukluk halinin atılması için molalarda hareket edilmesi, vücudun dinç kalmasını sağlar. Bu, sürücünün tekrar direksiyon başına geçtiğinde dikkatini toplamasına yardımcı olur.

Sertifika Programlarımızı İncelemek için tıklayın

Yolcular İçin Alınması Gereken Önlemler

Yolcuların da güvenli bir yolculuk yapabilmesi için dikkat etmeleri gereken noktalar vardır. Özellikle otobüsün ön kısmında oturan yolcular, sürücünün durumunu gözlemlemeli ve olumsuz bir durum fark ettiklerinde hemen polisle iletişime geçerek otobüsün denetlenmesini sağlamalıdır.

Otobüslerde emniyet kemeri takılması da hayati önem taşır. Şahin, otobüslerdeki kemerlerin, otomobillerdeki gibi omuzdan üç nokta şeklinde olması gerektiğini belirtiyor. Böyle bir sistem, kaza anında yolcuların güvenliğini artırır. Emniyet kemeri takılmadığında uyarı veren bir sistemin otobüslere entegre edilmesi, yolcuların kemer takmasını teşvik edecektir.

Denetim ve Cezaların Önemi

Bu süreçte yetkililere de büyük görev düşmektedir. Denetimlerin sıkılaştırılması ve cezaların caydırıcı hale getirilmesi, hem sürücüler hem de otobüs firmaları üzerinde olumlu etkiler yaratacaktır. Şahin, sürücüye verilen cezaların yanında işletme sahibine de beş katı ceza verilmesi gerektiğini savunuyor. Bu tür cezalar, firmaların daha dikkatli ve sorumlu davranmalarını teşvik edebilir.

Sertifika Programlarımızı İncelemek için tıklayın

Sonuç

Şehirler arası yolcu taşımacılığı yapan otobüslerde yaşanan kazaların önlenmesi için sürücülerin ve otobüs firmalarının üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getirmesi büyük önem taşımaktadır. Uykusuzluk, yorgunluk ve yol hipnozu gibi durumlar, kazalara davetiye çıkaran faktörler olarak öne çıkmaktadır. Bu durumların önüne geçmek için alınacak önlemler, sadece sürücülerin değil, yolcuların da güvenliğini artıracaktır.

Sürücüler, yola çıkmadan önce yeterince dinlenmeli ve yorgun olduklarında direksiyon başına geçmemelidir. Ayrıca, yolcuların emniyet kemerlerini takmaları, otobüs kazalarında can kayıplarını en aza indirmeye yardımcı olabilir. Yetkililerin sıkı denetimleri ve caydırıcı cezalar uygulaması, bu tür kazaların önüne geçilmesi için önemli bir adım olacaktır.

Otobüs sürücülerine yönelik farkındalık artırıcı eğitimler ve kamu spotları ile bu tür kazaların azaltılması hedeflenmektedir. Unutulmamalıdır ki, güvenli bir yolculuk için herkesin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.

Sertifika Programlarımızı İncelemek için tıklayın